[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ówczesną Europę. Z czasem faktorie zaczęły powstawać i na innych wybrzeżach. W 1927 Francuzi założyli je nad
dolnym Senegalem, a w 1650 Holendrzy w Afryce Południowej (tzw. Kolonia Przylądkowa). Istnienie tych kilku punktów
na wybrzeżu opanowanych przez Europejczyków nie oznacza, że dokonano jakichkolwiek, znaczących odkryć
geograficznych. Wyprawy w głąb lądu były sporadyczne i nie wnosiły wiele do wiedzy geograficznej.
Francuzi, którzy opanowali dolny bieg Senegalu, być może dotarli do Timbuktu. Dokonano kilku wypraw w górę Nilu (np.
jezuici Paez i Lobo). W latach 1749-1772 w dorzeczu rzeki Gambii przebywał botanik Michel Adanson. W latach 1768-
1772 James Bruce badał Namibię Abisynię oraz górny bieg Nilu Błękitnego. W Kraju Przylądkowym podróżował Peter
Kolb oraz Szwedzi Anders Sparrman i Peter Thunberg. W latach 1772-1775 Francois Levaillant badał tereny nad rzeką
Oranje. W tamtych rejonach przebywał także John Barrow, autor pierwszego opisu geografii Afryki Południowej. W 1761
badania Egiptu rozpoczyna Karsten Niebuhr. W tym czasie powstajÄ… pierwsze krytyczne mapy Afryki. Wszystkie te
epizody odkrywcze i badawcze zaledwie uchyliły rąbka tajemnic skrywanych przez Afrykę. Rokiem przełomowym w
historii odkryć geograficznych Afryki był 1788. Wtedy to w Londynie założono African Association  towarzystwo
popierające badania Afryki. Celem towarzystwa były badania geograficzne, przyrodnicze, geologiczne i etnograficzne,
mające umożliwić brytyjską ekspansję handlową. Towarzystwo prowadziło planową działalność badawczą, organizując i
sponsorując liczne wyprawy badawcze w głąb Afryki. Podobne organizacje powstały w innych krajach. W 1821 założono
francuskie Societe de Geographie oraz w 1878 Afrikanische Gesellschaft. Mimo to aż do początków XX wieku duża część
obszarów Afryki pozostawała nieznana (jeszcze w 1830 roku mapy Czarnego Kontynentu składały się głównie z ,,białych
plam"), a ich mieszkańcy nie mieli styczności z Europejczykami.
Zagadnienie Nigru
Pierwszym zagadnieniem wyznaczonym przez Towarzystwo Afrykańskie była zagadka Nigru. Wcześniej sądzono, że ta
rzeka jest odnogą Nilu. Według innych koncepcji uważano, że posiada wspólne zródło z Gambią lub Senegalem).
Badaniami biegu Nigru oraz poszukiwaniami jej zródeł zajęło się szereg wypraw:
Zagadnienie Nilu, Abisynii i wielkich jezior Afryki Zrodkowej
Pełne badania rozpoczęto na zlecenie Brytyjskiego Towarzystwa Afrykańskiego w 1820. Celem ekspedycji było
znalezienie zródeł Nilu Białego oraz Gór Księżycowych, o których wspominał Ptolemeusz. Największą przeszkodą dla
europejskich badaczy były agresywne plemiona tubylcze zamieszkujące Sudan. Mimo tej przeszkody badania zaczęły się
posuwać. W latach 1793-1796 William George Browne jako pierwszy Europejczyk dotarł do Darfuru. W 1813-1814
Johann Ludwig Burckhardt przebywał w Nubii.
Od 1827 rozpoczęły się właściwe badania Nilu Białego  w jego górę udało się szereg wypraw:
Podobnie były odkrywane wschodnie dopływy Nilu:
Do roku 1900 znany jest już praktycznie cały bieg Nilu oraz praktycznie wszystkie jeziora leżące w jego biegu.
Szczegółowe badania topograficzne prowadzone są w pierwszych dekadach XX wieku. I tak w latach 1900-1901
puÅ‚kownik C. Delmé-Radcliffe przeprowadziÅ‚ dokÅ‚adne pomiary topograficzne pomiÄ™dzy Jeziorem Alberta a Gondokoro i
nastÄ™pnie w biegu Kagery od 30°E do jej ujÅ›cia w 1903. W okresie 1907]-1908 C. E. Fishbourne przeprowadziÅ‚ pomiary
Kioga.
Sahara i Sudan
19
Francuzi rozpoczęli ekspansję na Saharze od północy, na terenie dzisiejszej Algierii i Libii już w początkach XIX wieku.
Od 1857 intensywne badania prowadził Henri Duveyrier. W następnych latach także Ferdynand Foureau od 1876 i
Charles de Foucauld od 1883. Anglicy zaniepokojeni tym faktem zorganizowali szereg wypraw, z których pierwszą była
wielka ekspedycja Jamesa Richardsona. Otwiera ona okres wielkich podróży po Saharze. W latach 1850-1855 Heinrich
Barth przewędrował pustynię w poprzek badając okolice jeziora Czad oraz zachodni Sudan. Dotarł do Timbuktu i rzeki
Benue. Wyzwanie okazało się bardzo trudne i wymagające. Wyprawa Eduarda Vogla oraz Moritza Bauermanna
zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ tragicznie. WiÄ™cej szczęścia miaÅ‚ Gerhard Rohlfs, który badaÅ‚ masyw Atlasu. Alexandrine Tinné w 1869
badał Algierię i Tunis, lecz jego próba przekroczenia Sahary skończyła się tragicznie. W latach 1869-1874 Gustav
Nachtigal odkrył masyw Tibesti, badał okolice jeziora Czad oraz cieszący się złą sławą sułtanat Uadai. W latach 1879-
1880 Oskar Lenz przeszedł zachodnią Saharę pomiędzy Nigrem a wybrzeżem zachodnim, przyczyniwszy się do
dokładnego poznania regionu. Od 1899 badania Sahary prowadził Jean Tilho. Kulminacją jego tam obecności były lata
1912 do 1917 kiedy objechał górskie regiony Tibesti, Borku i Ennedi.
Zagadnienie Zambezi i Afryki Południowej
Do poznania Afryki Południowej w równej mierze co naukowe ekspedycje przyczyniła się ekspansja osadnicza Burów
którzy szybkim tempie zdołali opanować dużą część Afryki Południowej, poczynając od Kraju Przylądkowego po wielkie
obszary pomiędzy sprzyjającymi i żyznymi okolicami ekspansji kolonistów, a Afryką Zrodkową, obejmujące dorzecze
Zambezi. W celu wypełnienia tej luki w wiedzy geograficznej powołano w 1834 Przylądkowe Towarzystwo do Badań
Afryki Zrodkowej. Największy wkład w poznanie tego regionu wniósł David Livingstone, który lata 1849-1873 niemal
wyłącznie poświęcił badaniom Afryki, w tym Południowej i Zrodkowej. W czasie licznych podróży ustalił bieg Zambezi
oraz jako drugi Europejczyk w 1864-1859 przeszedł Afrykę Południową z zachodu na wschód. Wcześniej dokonał tego
Portugalczyk Silva Porto w latach 1852-1854. Wyprawa jego nie miała jednak większej wartości naukowej. W latach
1858-1859 Livingstone odkrył jezioro Szirua i Niasa po czym rozpoczął eksplorację Afryki Równikowej. Badania jego w
obszarze Zambezi kontynuował Karol Mauch, podróżujący w latach 1862-1872 po Transwalu oraz Matabele i Muszona. [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • akte20.pev.pl