[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pożyczek, udzielanych innym chrześcijanom, dlatego synody polskie zabraniają
chrześcijanom nie tylko pożyczania od żydów pieniędzy w ogóle, ale nadto
upominają aby i sami chrześcijanie sum żadnych na lichwę nikomu nie dawali,
w szczególności zaś żydom (81).
Przy zaciąganiu zaś przez chrześcijan u żydów na lichwę pożyczek, które
zwykle w dawnych wiekach były udzielane na zastaw, synody polskie surowo
zabraniały oddawania żydom w zastaw przedmiotów poświęcanych, ksiąg
39
liturgicznych i dóbr kościelnych, albo zaciągania jakichkolwiek obciążających
je zobowiązań, chyba tylko w razie nadzwyczajnej, wielkiej konieczności i za
zgodÄ… biskupa (82).
Wreszcie, ponieważ żydzi w Polsce krzywdzili chrześcijan jeszcze i tego
rodzaju lichwą, że trudnili się skupywaniem rzeczy kradzionych, które następnie
z niemałym dla siebie zyskiem sprzedawali, a w razie zgłoszenia się po nie
prawowitych właścicieli nie chcieli im darmo ich zwrócić, jak tylko pod
warunkiem otrzymania zapłaty, równoważnej wartości tych rzeczy, dlatego już
synod prow. 1285 r. surowo tego żydom czynić zabronił, pod grozbą klątwy
(pociÄ…gajÄ…cej za sobÄ… banicjÄ™ i konfiskatÄ™ majÄ…tku), zakazujÄ…c im nie tylko
skupywania rzeczy kradzionych, ale także i przetrzymywania ich u siebie,
sprzedawania i odmawiania zwrotu ich prawnym właścicielom bezpłatnie (83).
§ 7. Obcowanie chrzeÅ›cijan z żydami
A. Służba u żydów
Aby nie dopuścić, by żydzi, naród niewolniczy, nie rozkazywali i nie
przewodzili chrześcijanom, ludziom wolnym, jak również, by uchronić
chrześcijan od wielu zgorszeń i zepsucia moralnego, Kościół zabraniał
chrześcijanom przebywać na stałej służbie u żydów.
Już synod prow. wrocławski 1266 r. zakazuje żydom trzymania w swoich
domach dniem i nocą służących, służące i karmicielki chrześcijańskie.
Pózniejszy synod prow. wieluńsko-kaliski 1420 r., odnawiając ten zakaz,
zwrócił się jednocześnie do króla, by nakazał żydom natychmiastowe
zwolnienie służby chrześcijańskiej, i zabronił im posiadania jej na przyszłość.
Podobną prośbę ponawia jeszcze synod prow. piotrkowski w 1542 r., domagając
się by król, pod grozbą jak najsurowszych kar, zabronił niewiastom
chrześcijańskim pełnienia obowiązków karmicielek dzieci żydowskich. Tenże
synod jednocześnie poleca, aby biskupi własną powagą wydali podobne zakazy
w swoich diecezjach.
Wkrótce też, pod wpływem nalegań Kościoła, król polski Zygmunt
August, 1565 r., wydał odpowiedni statut, zabraniający żydom, pod karą
pieniężną 100 grzywien, najmowania chrześcijan na stałą służbę oraz
chrześcijanom pod karą więzienia przyjmowania takiej służby u żydów (84).
40
Ponieważ te zakazy, zarówno państwowe jak i kościelne, często były
naruszane przez żydów i chrześcijan, dlatego pózniejsze synody i
rozporządzenia biskupów polskich przypominają je, odnawiają i rozszerzają,
dodajÄ…c do nich nowe obostrzenia i sankcje karne.
Synod chełmski 1604 r. zobowiązuje proboszczów, by żydów,
przetrzymujących w swych domach służbę i karmicielki chrześcijańskie,
pociągali przed sąd wojewody, względnie jego zastępcy, wicewojewody, celem
odpowiedniego ich ukarania, oraz by występowali przeciwko nim na drogę
prawną, karząc ich, w myśl statutu Zygmunta Augusta z 1565 r.
Podobne uchwały powzięły synody: łucki 1621 i chełmski 1624 r., który
nadto postanowił, że proboszczowie z urzędu i obowiązku duszpasterskiego
mają niewiasty chrześcijańskie, będące u żydów karmicielkami dzieci, najpierw
surowo upomnieć, by opuściły tę służbę, następnie, w razie braku poprawy,
odmówić im rozgrzeszenia na spowiedzi, wreszcie, gdyby i to nie pomogło i
nadal trwały w uporze, mają, w myśl prawa kościelnego, publicznie w kościele
w czasie kazania ogłosić je za wyklęte.
Synod przemyski 1636 r., ubolewajÄ…c nad tym jak wielka dzieje siÄ™
zniewaga Bogu przez to, że w Królestwie Chrześcijańskim chrześcijanie lud
wolny służy niegodziwym i przewrotnym żydom, postanawia i nakazuje, by
wszyscy chrześcijanie natychmiast opuścili służbę u żydów i że dopóki tego nie
zrobią, wzbronione mają: wstęp do kościoła i przystępowanie do sakramentów
św. Na przyszłość zaś każdy katolik, który zgodzi się na przyjęcie stałej służby
u żyda, wpadnie tym samym w klątwę kościelną, zastrzeżoną biskupowi, o czym
wszyscy kapłani, tak świeccy, jak i zakonni, mają często wiernym przypominać,
czy to na spowiedzi czy w czasie wygłaszania kazań. Tenże synod zwraca się
również do dziedziców i właścicieli dóbr, w których żydzi mieszkają,
zachęcając ich, by tę konstytucję synodalną ogłosili u siebie w osobnych
edyktach okólnikach i pilnie czuwali nad jej wykonaniem, pomnąc jak wielką
sobie zdobędą przez to przed Panem Bogiem zasługę. [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl akte20.pev.pl
pożyczek, udzielanych innym chrześcijanom, dlatego synody polskie zabraniają
chrześcijanom nie tylko pożyczania od żydów pieniędzy w ogóle, ale nadto
upominają aby i sami chrześcijanie sum żadnych na lichwę nikomu nie dawali,
w szczególności zaś żydom (81).
Przy zaciąganiu zaś przez chrześcijan u żydów na lichwę pożyczek, które
zwykle w dawnych wiekach były udzielane na zastaw, synody polskie surowo
zabraniały oddawania żydom w zastaw przedmiotów poświęcanych, ksiąg
39
liturgicznych i dóbr kościelnych, albo zaciągania jakichkolwiek obciążających
je zobowiązań, chyba tylko w razie nadzwyczajnej, wielkiej konieczności i za
zgodÄ… biskupa (82).
Wreszcie, ponieważ żydzi w Polsce krzywdzili chrześcijan jeszcze i tego
rodzaju lichwą, że trudnili się skupywaniem rzeczy kradzionych, które następnie
z niemałym dla siebie zyskiem sprzedawali, a w razie zgłoszenia się po nie
prawowitych właścicieli nie chcieli im darmo ich zwrócić, jak tylko pod
warunkiem otrzymania zapłaty, równoważnej wartości tych rzeczy, dlatego już
synod prow. 1285 r. surowo tego żydom czynić zabronił, pod grozbą klątwy
(pociÄ…gajÄ…cej za sobÄ… banicjÄ™ i konfiskatÄ™ majÄ…tku), zakazujÄ…c im nie tylko
skupywania rzeczy kradzionych, ale także i przetrzymywania ich u siebie,
sprzedawania i odmawiania zwrotu ich prawnym właścicielom bezpłatnie (83).
§ 7. Obcowanie chrzeÅ›cijan z żydami
A. Służba u żydów
Aby nie dopuścić, by żydzi, naród niewolniczy, nie rozkazywali i nie
przewodzili chrześcijanom, ludziom wolnym, jak również, by uchronić
chrześcijan od wielu zgorszeń i zepsucia moralnego, Kościół zabraniał
chrześcijanom przebywać na stałej służbie u żydów.
Już synod prow. wrocławski 1266 r. zakazuje żydom trzymania w swoich
domach dniem i nocą służących, służące i karmicielki chrześcijańskie.
Pózniejszy synod prow. wieluńsko-kaliski 1420 r., odnawiając ten zakaz,
zwrócił się jednocześnie do króla, by nakazał żydom natychmiastowe
zwolnienie służby chrześcijańskiej, i zabronił im posiadania jej na przyszłość.
Podobną prośbę ponawia jeszcze synod prow. piotrkowski w 1542 r., domagając
się by król, pod grozbą jak najsurowszych kar, zabronił niewiastom
chrześcijańskim pełnienia obowiązków karmicielek dzieci żydowskich. Tenże
synod jednocześnie poleca, aby biskupi własną powagą wydali podobne zakazy
w swoich diecezjach.
Wkrótce też, pod wpływem nalegań Kościoła, król polski Zygmunt
August, 1565 r., wydał odpowiedni statut, zabraniający żydom, pod karą
pieniężną 100 grzywien, najmowania chrześcijan na stałą służbę oraz
chrześcijanom pod karą więzienia przyjmowania takiej służby u żydów (84).
40
Ponieważ te zakazy, zarówno państwowe jak i kościelne, często były
naruszane przez żydów i chrześcijan, dlatego pózniejsze synody i
rozporządzenia biskupów polskich przypominają je, odnawiają i rozszerzają,
dodajÄ…c do nich nowe obostrzenia i sankcje karne.
Synod chełmski 1604 r. zobowiązuje proboszczów, by żydów,
przetrzymujących w swych domach służbę i karmicielki chrześcijańskie,
pociągali przed sąd wojewody, względnie jego zastępcy, wicewojewody, celem
odpowiedniego ich ukarania, oraz by występowali przeciwko nim na drogę
prawną, karząc ich, w myśl statutu Zygmunta Augusta z 1565 r.
Podobne uchwały powzięły synody: łucki 1621 i chełmski 1624 r., który
nadto postanowił, że proboszczowie z urzędu i obowiązku duszpasterskiego
mają niewiasty chrześcijańskie, będące u żydów karmicielkami dzieci, najpierw
surowo upomnieć, by opuściły tę służbę, następnie, w razie braku poprawy,
odmówić im rozgrzeszenia na spowiedzi, wreszcie, gdyby i to nie pomogło i
nadal trwały w uporze, mają, w myśl prawa kościelnego, publicznie w kościele
w czasie kazania ogłosić je za wyklęte.
Synod przemyski 1636 r., ubolewajÄ…c nad tym jak wielka dzieje siÄ™
zniewaga Bogu przez to, że w Królestwie Chrześcijańskim chrześcijanie lud
wolny służy niegodziwym i przewrotnym żydom, postanawia i nakazuje, by
wszyscy chrześcijanie natychmiast opuścili służbę u żydów i że dopóki tego nie
zrobią, wzbronione mają: wstęp do kościoła i przystępowanie do sakramentów
św. Na przyszłość zaś każdy katolik, który zgodzi się na przyjęcie stałej służby
u żyda, wpadnie tym samym w klątwę kościelną, zastrzeżoną biskupowi, o czym
wszyscy kapłani, tak świeccy, jak i zakonni, mają często wiernym przypominać,
czy to na spowiedzi czy w czasie wygłaszania kazań. Tenże synod zwraca się
również do dziedziców i właścicieli dóbr, w których żydzi mieszkają,
zachęcając ich, by tę konstytucję synodalną ogłosili u siebie w osobnych
edyktach okólnikach i pilnie czuwali nad jej wykonaniem, pomnąc jak wielką
sobie zdobędą przez to przed Panem Bogiem zasługę. [ Pobierz całość w formacie PDF ]